Laktoferyna – wszechstronne białko budujące odporność

Laktoferyna jest aktywnym biologicznie białkiem, naturalnie występującym w wielu płynach ustrojowych. W największej ilości występuje w ludzkiej siarze i mleku następującym tuż po niej, ale także w ślinie i łzach. Jest również produkowana przez neutrofile i magazynowana w ich ziarnistościach wtórnych.

Laktoferyna wykazuje szerokie działanie biologiczne w organizmie ludzkim. Szczególnie warto zwrócić uwagę na szeroką aktywność przeciwdrobnoustrojową oraz działanie wspomagające układ immunologiczny. Najwięcej danych klinicznych dotyczy właśnie tych właściwości, co czyni laktoferynę istotnym składnikiem diety wpływającym na wspomaganie odporności. Dodatkowo, laktoferyna reguluje stężenie żelaza w organizmie, wykazuje pozytywny wpływ na uszczelnianie nabłonka jelit (poprzez jego regenerację i stymulowanie podziałów komórkowych), a także zmniejsza dolegliwości związane z nietolerancją pokarmową (poprzez m.in. stymulowanie wydzielania laktazy, enzymu rozkładającego laktozę). Jest wobec tego doskonałą bazą dla kuracji probiotycznej.

Laktoferyna a żelazo

Laktoferyna ma wiele wspólnych cech z transferyną, nośnikiem jonów żelaza we krwi. Występuje w postaci trzech różnych izomerów: jeden służy do wiązania jonów żelaza, a dwa wykazują aktywność enzymatyczną bez zdolności do wiązania jonów żelaza.

Laktoferyna może chelatować dwa jony żelaza Fe3+. Ważną cechą jest to, że nie dochodzi do uwolnienia tego żelaza w środowisku kwaśnym (nawet przy pH na poziomie 3,5) – zapewnia to sekwestrację żelaza w tkankach zmienionych zapalnie, gdzie pH jest zwykle kwaśne. Ogranicza to dostępność żelaza dla namnożonych drobnoustrojów w takiej tkance, co hamuje możliwość ich dalszego wzrostu.

Ponadto, laktoferyna umożliwia transport jonów żelaza bezpośrednio do innego białka, ceruloplazminy, zwanej także ferroksydazą. Dzięki temu wszystkie jony żelaza we krwi są wiązane, co zapobiega powstawaniu wolnych rodników oraz jeszcze bardziej ogranicza dostępność żelaza dla bakterii chorobotwórczych.

Transport laktoferyny w organizmie

Laktoferyna a system odpornościowy

Laktoferyna odgrywa ważną rolę w reakcji obronnej organizmu. Działa na kilka sposobów:

• wzmacnia aktywność komórek układu odpornościowego NK (Natural Killers) w reakcji immunologicznej, przez co ogranicza wnikanie wirusów do komórek gospodarza podczas infekcji;
• w ramach reakcji zapalnej leukocyty, w tym neutrofile, uwalniają laktoferynę ze swoich ziarnistości, gdzie jest ona zwykle przechowywana. Co ciekawe, 106 ludzkich neutrofili może uwalniać aż 15 μg laktoferyny. Aktywowane neutrofile uwalniają także tzw. pułapki neutrofilowe w postaci włókien lub sieci, które zatrzymują i zabijają między innymi bakterie oraz inne drobnoustroje chorobotwórcze;
  Laktoferyna również wchodzi w skład pułapki neutrofilowej;
• jej zdolność do ograniczania dostępności żelaza dla drobnoustrojów jest jedną z kluczowych właściwości przeciwbakteryjnych, przeciwwirusowych, przeciwgrzybiczych i przeciwpasożytniczych;
• hamuje wnikanie wirusów do komórek organizmu poprzez blokowanie ich receptorów komórkowych.

Laktoferyna w chorobach jelit

Różne choroby prowadzą do uszkodzeń komórek jelitowych (np. z grupy nieswoistych zapaleń jelita, wrzodziejące zapalenie jelita grubego – WZJG, Choroba Leśniowskiego – Crohna). Uszkodzenie enterocytów można zatrzymać, a nawet odwrócić poprzez suplementację laktoferyną. Powoduje zmniejszenie stopnia stanu zapalnego i pobudza proliferację zdrowych komórek, które zastępują te uszkodzone. Wobec tego laktoferyna może być stosowana w zapobieganiu i regeneracji uszkodzeń nabłonka jelitowego.

W innym badaniu wykazano, że laktoferyna posiada zdolność zwiększania produkcji białek tworzących tight junctions, czyli ścisłych połączeń między enterocytami. Uszkodzenie tight junctions prowadzi do tzw. zespołu jelita przesiąkliwego – patogeny i cząsteczki pokarmowe mogą przedostawać się ze światła jelita do krwiobiegu i wywoływać niepożądane dolegliwości, np. nietolerancje pokarmowe lub indukować reakcje autoimmunologiczne. Laktoferyna, dzięki pobudzaniu produkcji białek odpowiadających za połączenia komórkowe w jelicie, pośrednio prowadzi do uszczelnienia jelit.

Suplementacja laktoferyny

Badacze nie mają wątpliwości, że doustna suplementacja laktoferyną może przynosić korzyści zdrowotne. Chociaż sama laktoferyna nie jest uważana za witaminę (a więc substancję absolutnie niezbędną do życia), rozsądne jest klasyfikowanie jej jako nutraceutyka – środka spożywczego, który łączy w sobie wartości żywieniowe i cechy środków farmaceutycznych. Powłoka jelitowa umożliwia uwolnienie laktoferyny w odległości od żołądka, gdzie jest aktywna pepsyna – enzym proteolityczny degradujący laktoferynę. Dzięki temu trafia do jelita cienkiego w postaci zdolnej do wiązania receptorów, wychwytu i ostatecznego przeniesienia do krążenia ogólnoustrojowego. Wobec tego uważa się, że laktoferyna powlekana jest lepsza od innych form pod względem biodostępności.